دکتر محمد شکرچی زاده؛ رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی

مصاحبه اختصاصی ماهنامه حریق

دکتر محمد شکرچی زاده؛ رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی و رئیس کنفرانس ملی محافظت ساختمان ها و سیستم های حمل و نقل در برابر آتش

کنفرانس می تواند زمینه ظهور افراد متخصص در زمینه حریق را فراهم آورد

– مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهر سازی در زمینه چالش‌هایی که در حوزه حریق وجود دارد تا به امروز همایش‌های متعددی را برگزار کرده است. بخش حریق بخشی است که سایر حوزه‌ها را نیز به دعوت و همکاری می‌طلبد. لطفا در خصوص کارهایی که در این زمینه انجام شده است توضیح بفرمایید.

سابقه تحقیقات در بحث حریق و حرارت زیاد برای مصالح در دنیا به دهه 20 میلادی باز می‌گردد. اولین مرکز تحقیقاتی در کشور که امکانات لازم برای انجام این آزمایش‌ها را دارد مرکز تحقیقات است و این جای تاسف دارد، چرا که این موضوع از چنان گستره و اهمیتی برخوردار است که مشارکت گروهی و کانال‌های آزمایشگاهی ویژه‌ای را می‌طلبد که در واقع این مهم نیازمند حمایت جدی دولت است. در کشورهای دیگر مانند فرانسه سرمایه‌گذاری بسیار زیادی هم از سوی دولت و هم از سوی بخش خصوصی می شود و متخصصین زیادی روی این مقوله کار می‌کنند. ما متاسفانه در کشور با محدودیت منابع روبرو هستیم و این موضوعی است که باید در کنفراس به آن پرداخته شود. ما می‌توانیم در مراکز دانشگاهی خود ایجاد رغبت کنیم و این افق را برای دانشجویانمان در رشته‌هایی مانند عمران و شیمی ایجاد کنیم.چرا که نیاز به متخصصین آتش در کشور کاملا حس می‌شود. ما باید افرادی که به صورت تخصصی به این موضوع می‌پردازند را بیشتر داشته باشم و از این طریق زمینه نفوذ موضوعات مطرح شده و تعمق نسبت به مباحث تحقیقاتی را گسترش دهیم. در این کنفرانس ،پس از کنفرانس موفق پیشین در حوزه ساختمان به یافته‌های جدیدمان می‌پردازیم، چراکه یکی از فعال‌ترین بخش‌های مرکز بخش آتش است. دوستان در این کنفرانس اطلاعات جدید خود را در مورد مواد و مصالح جدید ارایه خواهند داد. همچنین می‌خواهیم ظرفیتی که در حوزه ساختمان است را به حوزه حمل و نقل بسط دهیم. قسمت زیادی از حوادث کشور که هم جان و هم دارایی شهروندان را به مخاطره می‌اندازد در حوزه حمل و نقل است. این امر خود مقوله بسیار جدیدی است و به عقیده من یکی از مزایای ادغام دو وزارت مسکن و راه این است که ما می‌توانیم توان تخصصی خود در حوزه ساختمان آرام آرام به حوزه حمل و منقل کنیم.

– به عنوان یک فرد صاحب نظر شما چقدر در بحث استاندارهای تبیین شده در حوزه حریق – البته مرتبط با بحث ساختمان – راضی هستید و چقدر آن‌ها را جامع و کافی می‌دانید؟

استانداردها باید در طول زمان تکامل پیدا کند. با توجه به قانون نانوشته‌ای که بر اساس موسسه استاندارد آمریکا وجود دارد ما هر 5 سال یکبار باید از استانداردها را ویرایش کنیم. در حال حاضربا توجه به استانداردهایی که در سال‌های گذشته از درحوزه آتش تهیه شده – چه در حوزه استاندارد و چه در مقررات ملی- که بیشتراز طریق داده‌ها و تجربیات خود به آن دست یافتیم کارمان را پیش می‌بریم. اما اگر استانداردها و ضوابط موجود را با یکدیگرمقایسه کنیم نسبت به آنچه که اجرا می شود خیلی از ضوابط و استاندارهایمان عقب هستیم. البته این وظیفه ما در مرکز است که استانداردها را به روز کنیم.هر چند مهمتر آن است که راهکارهایی بیابیم تا بتوانیم این استانداردها را عملیاتی کنیم. به عنوان مثال پس از زلزله بم ،اهمیت استاندرهای لازم حس شد. هرچند این مهم در حوزه اجرا خیلی رعایت نمی شود اما در حوزه طراحی ساختمان توجه به آن بهتر است. اما در آتش ما چنین رویکردی را شاهد نیستیم. هنوز کشور به اهمیت این موضوع توجه نکرده است و قاعدتا باید راهکارهای آموزشی در خصوص روش های اجرایی را پیش ببریم.

– شما به هشدارها اشاره کردید و اینکه به چه دلیل این هشدارها آنگونه که باید و شاید در ذهن مهندسین و صاحبان امر مدون نشده است. به نظر شما این وظیفه بر دوش چه کسانی است و با چه راهکارهایی می توان این هشدارها را مدون کرد تا به یک فکر برسیم و آن را اجرایی کنیم؟

این یک وظیفه همگانی است. تمامی کسانی که بر فرهنگ عمومی مردم تاثیر می گذارند درگیر این امر هستند. رسانه‌ های عمومی، صدا و سیما، نشریات تخصصی و حتی آموزش و پرورش می توانند آرام آرام تاثیرات خود را بگذارند. در ارکان حاکمیتی مانند ما باید زمینه تدوین این امور فراهم شود و هم باید لازم الاجرا باشد.
مقوله‌ای که در مصاحبه به آن اشاره شد و به آن به قدر کافی نپرداختیم مقوله آتش‌سوزی پس از زلزله است. مردم خود زلزله و راهکارهای مقابله آن را می‌دانند، اما آتش سوزی پس از زلزله مساله‌ای ست که نسبت به آن آگاهی چندانی وجود ندارد. ممکن است لرزشی در ساختمان اتفاق بیفتد که خرابی پس آن ایجاد نشود، اما اگر سیستم لوله کشی گاز ساختمان دچار نشتی شود و ایجاد انفجار کند، آسیب های آن بسیار جدی خواهد بود. در اینجا خود ساختمان ایستایی مناسب دارد، اما سیستم‌های تاسیساتی از جمله سیستم گاز از استانداردهای لازم برخوردار نیست. باید بدانیم منشا وقوع آتش چه خواهد بود و خسارت ناشی از صدمات نیز باید ارزیابی شود و متناسب با آن باید راهکارهایی پیش‌بینی شود. این امر از جمله محورهای کنفرانس است.

– این کنفرانس تا چه میزان می‌تواند متخصصین را به حوزه حریق جذب کند؟ همچنین این کنفرانس چقدر می تواند به فرهنگ‌سازی برای ورود و ظهور افراد متخصص به این عرصه کمک کند؟

ما می‌توانیم به متخصصان موجود اطلاعاتی بدهیم که به موضوع بپردازند؛ لازم نیست متخصص حریق باشند، اما از این طریق می‌توانند اهمیت موضوع را درک کنند. نکته دیگر این است که ما می توانیم افراد متخصص حریق را داشته باشیم، افرادی که تخصصشان در زمینه حریق باشد نه اینکه اطلاعات کمی در مورد آن داشته باشند. این افراد می‌توانند به مجموعه‌های تولید کننده در زمینه حریق مشاوره بدهند. ما باید روی این نکته تمرکز کنیم که این امر نیاز جدی به مشارکت با دانشگاه‌ها دارد و ما این را در دستور کار بخش آتش خود قرار داده‌ایم. از طرفی ممکن است در بیانیه نهایی پیشنهاد بدهیم که درسی تحت عنوان آتش به صورت اختیاری در دروس دوره کارشناسی گنجانده شود، بنابراین دانشجو ممکن است علاقه‌مند شود که دوره کارشناسی ارشد و یا دکتری خود این زمینه را ادامه دهد تا در آن صاحب تخصص شود.