دکتر سعید بختیاری؛ معاون آموزش و توسعه فناوری مرکز تحقیقات راه

کنفرانس تبدیل به اتفاقی جریان ساز در حوزه حریق خواهد شد.

دکتر سعید بختیاری؛ معاون آموزش و توسعه فناوری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی و دبیر علمی کنفرانس ملی محافظت ساختمان ها و سیستم های حمل و نقل در برابر آتش

– در کنفرانس ملی محافظت ساختمان ها و سیستم های حمل و نقل در برابر آتش قرار است شاهد چه اتفاقاتی باشیم؟

کنفرانس از دو قسمت اصلی تشکیل شده است، قسمت اول ایمنی ساختمان در برابر آتش است که در سال‌های گذشته به طُرق مختلف پیگیری شد. ما پیش از این دو کنفرانس ملی در مورد امنیت ساختمان‌ها برگزار کردیم که به نوبه خود موفقیت‌هایی نیز کسب کرد. پس ازادغام وزارت راه و ترابری در وزارت مسکن که به طبع آن مراکز تحقیقاتی حمل و نقل نیز به اینجا منتقل شد، وظیفه تحقیقات در زمینه‌ی حمل و نقل نیز به این مرکز محول شد.در کنفرانس جدید تصمیم گرفتیم که باب مقوله محافظت از سیتم‌های حمل و نقل در برابر آتش نیز گشوده شود. شاید برای اولین بار است که مسایل اینگونه در کشور مطرح می‌شود. ایمنی در برابر آتش در جاهای مختلف مانند ساختمان، صنایع سیستم‌های حمل و نقل به لحاظ اصولی و حتی در روش‌های آزمایشی تشابهات بسیار زیادی دارند. به این خاطر موضوع به صورت موازی با بحث ساختمان در کنفرانس پیش‌بینی و برنامه ریزی کردیم. در قسمت ساختمان پانل سوم مهندسی ساختمان را می‌بینیم که پیش نویس جدید آن آماده شده است. در ویرایش اول تنها به راه‌های خروج پرداخته شده بود. در آن زمان نظرات به آن گونه بود که بحث بسیار جدید است و نمی توان به صورت ناگهانی تمامی مسایل مقرراتی شود و تبعاتی را در صنعت ساختمان کشور خواهد داشت. آن زمان اینگونه نتیجه گیری شد که تمامی راه‌های خروج به لحاظ ایمنی جانی از اولویت برخوردار است. به این خاطر که هم مردم بتوانند به بهترین وجه ممکن و در کوتاه‌ترین زمان ممکن از حریق فرار کنند و هم آتش‌نشانان و نیروهای امداد بتوانند در کوتاه‌ترین زمان ممکن و با سهولت به ساخنمان وارد شوند ایمنی راه‌های خروج باید در اولویت قرار بگیرد. متاسفانه میان ویرایش اول و دوم فاصله زیادی ایجاد شده است.

– این فاصله چقدر بود؟

متاسفانه میان ویرایش اول و دوم حدود 12 سال فاصله افتاد، چرا که ویرایش اول در سال 1380 و ویرایش دوم در سال 1392صورت پذیرفت.به هر روی در حال حاضر در بسیاری از ساختمان‌ها در دنیا هر سه سال ویژه‌نامه جدید با ویرایشی جدید بیرون می آید. اصلاحات مورد نیاز صورت می‌گیرد، اشتباهاتی نیز که از برخورد صنعت و جامعه فنی به آنها می‌رسد در ویرایش جدید لحاظ می‌شود. به عنوان مثال مهارت «IBC» که یکی از معتبرترین مهارت‌های ساختمانی در دنیا و متعلق به کشور آمریکا است هر سه سال یکبار بیرون می‌آید و تغییرات با توجه به شرایط و پیشرفت‌های جدید در آن در نظر گرفته می شود. قرار بود که در مورد مهارت‌های ساختمانی در کشور نیز هر پنج سال یکبار بحث تغییرات در نظر گرفته شود. در ویرایش دوم مطالبی در خصوص مقاومت اجزای سازه‌ای اضافه شده بود، همچنین در بندهای خروج نیز از لحاظ ورود در برابر مقاومت آتش بندهایی اضافه شد. هرچند که این گامی روبه جلو بود اما به لحاظ مسایل فنی، اقتصادی یا ارجاعی ایراداتی نیز داشت. به همین جهت کمیته تخصصی مبحث سوم در مرحله اول مبادرت به تهیه اصلاحیه برای ویرایش دوم بود. اما مساله مهمتر بازنگری کل مبحث بود. چیزی در حدود 12 مبحث برای ویرایش سوم تهیه شد ،که شاید یکی از مهمترین کارها تعیین ساختار و فصل بندی مبحث بود.

– بازگردیم به کنفرانس و آن اینکه آیا این کنفرانس می‌تواند جریان ساز باشد؟ چرا که پاره‌ای از مواقع جریان ساز بودن می تواند به یکی از اهداف کنفرانس ها تبدیل می شود. چه ساز و کارهای رسانه‌ای، حمایتی، حاکمیتی و … در کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند که این کنفرانس را به کنفرانسی جریان سازتبدیل شود؟

این انتظار را داریم.چرا که با برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته از لحاظ رسانه‌ای اقدامات مثبتی انجام شد و این از جمله کنفرانس‌هایی است که روند آن بسیار خوب و منظم انجام شد.همچنین ورود ماهنامه حریق به کنفرانس، خبر از این حساسیت مساله دارد. در بُعد سازمان‌های مسئول، معاونت‌های مختلف وزارت راه و شهر سازی حامی کنفرانس هستند. همینطور از بخش‌های تخصصی خودمان در مرکز نیز استفاده کردیم. به نظر من آنچه که برای جوانان ما جذابیت دارد مولتی دیسیپلین و بین بخشی بودن حریق است. ما در کمتر رشته‌ای با چنین مساله‌ای روبه رو هستیم. یکی از مسایل مهم دنیا در بحث حریق رفتار مردم در هنگام آتش سوزی است. در واقع رفتار مردم در هنگام آتش آن چیزی نیست که مقررات پیش بینی می‌کند. در بحث حریق مقررات در دنیا فایر بیس است و در لبه پیشرفت آن مهندسی آتش را مشاهده می‌کنید.

-ایران آلارم: پس با توجه به بین بخشی بودن مقوله حریق،دستگاههای متعددی باید در کار دخیل شوند.آیا این اتفاق افتاده است؟

همکاری خوبی میان ما و سازمان شهرداری ایجاد شده است تا بتوانیم به اتفاق هم مساله را پیش ببریم. این مساله‌ای نیست که مرکز ما تنها قادر به پیشبرد آن باشد، ارگان‌های دولتی،عمومی، شهرداری‌ها، آتش نشانی‌ها باید در کنار یکدیگر از لحاظ فرهنگ‌سازی، مقررات، کنترل و اجرا این بحث را پیش برند. از کمیسیون عمران مجلس دعوت به عمل آوردیم که حضور داشته باشند. شرکت‌های مختلف، مهندسین مشاور، نظام مهندسی‌ها نیز از حامیان کنفرانس هستند و تمام اینها در راستای جریان سازی است. همچنین ما باید در وزارت صنایع تحرک بیشتری داشته باشیم.به این دلیل که بسیاری از مقرراتی که در دنیا در بحث آتش وجود دارد اصلا در حوزه مقاوت مصالح نیست و به قوانین صنایع برمی‌گردد. مثلا این سازمان‌ها باید استانداردهای لازم را در زمینه وسایل داخلی اعم از پرده و مبلمان چک کنند.

– به نظر نقطه مهم و غفلت شده در زمینه حریق فارغ از نکات فنی و تخصصی آن بحث بازرگانی و تجاری این حوزه است.

دقیقا به همین ترتیب است چرا که مقررات حریق تا ثیر بسزایی در تجارت جهانی دارد. پس از شکل‌گیری اتحادیه اروپا مقررات محصولات ساختمانی ویژه ای وضع شد، چرا که ایمنی مردم مهم است. مراکز تحقیقاتی کشورهای اروپایی گرد هم آمدند و مقررات دسته‌بندی شده در خصوص کنترل و مهار آتش را وضع کردند و این مقررات در بالاترین سطح سیاسی اروپا – در کمیسیون اروپا- تصویب شد و در روزنامه‌های رسمی آنها به چاپ رسید. در این مقررات آمده است که هر مصالحی که قرار است در داخل اتحادیه عرضه شود باید در مقوله آتش کنترل شده باشد. در واقع مسایل مربوط به آتش در حوزه تجارت بسط می‌یابد. ما در خصوص پرفورمنس بیس در حال حاضر در «سازمان ملل»، «CIB» هستیم و حق عضویت می دهیم و تمام این نهادها اعلام کرده‌اند که آینده صنعت ساختمان در پرفورمنس بیس استانداردها و کدها است.

– کنفرانس یک کار رسانه‌ای است و برگزاری یک کنفرانس باید که از نظر رسانه‌ای تاثیر گذار باشد و این تاثیر گذاری می تواند ازمتخصصین و متبحرین یک حوزه شروع شده و با زبانی شاده به مردم ختم شود. آیا خروجی این کنفرانس به نحوی طراحی شده است که زنجیره ای را مابین متخصصین و مردم ایجاد کند؟

قرار است که این اتفاق بیفتد و از دید مردم شاید تا کنون کارهای زیادی در این زمینه انجام نشده است و بیشتر تا کنون جامعه فنی دیده شده است. اما وقتی رسانه‌های مختلف این مساله را پوشش می‌دهند مردم نیز پی به اهمیت مساله می‌برند. در گذشته نگاه غالب این بود که ایمنی در حوزه صنعت مزاحمت ایجاد می‌کند. این دانش و مهارت باید در جامعه مهندسی و در میان سیاست گذاران بالا برود و در نتیجه باید فرهنگ سازی و آموزش‌های عمومی داده شود. به شدت معتقدم به اینکه کنفرانس باید جریان ساز وتاثیرگذار باشد، ولی بیش از آن به استمرار فعالیت‌ها اعتقاد دارم. استمرار کارها به صورت یک جریان است که بیش از همه در مرور زمان تاثیرگذار خواهد بود.

– البته در این حلقه متخصصین و مردم جایگاه تکنسین ها چه خواهد بود؟

یکی از بزرگترین ضرباتی که به ما وارد می‌شود در حوزه تکنسینی است. در بسیاری از سیستم‌های ساختمانیِ متکی به فن‌آوری های نوین متاسفانه با کار اجرایی تکنسین‌ها، پروژه به یک ابزار خطرناک تبدیل می‌شود. آموزش باید در سطوح مختلف باشد. در سطح مردمی هم شرایط به همین منوال است. به عنوان مثال 20 سال پیش فردی ساختمانی را بر مبنای اصول علمی ساخته است، اما در موقع بهره‌برداری تکنسین‌ها فکر کرده‌اند که با عناصری مزاحم روبرو هستند و آن را حذف کرده‌اند که همین غفلت در یک آتش‌سوزی کوچک موجب بروز تلفات شده است.