بالغ بر بیست سال، cross zoning یا قرار دادن دتکتورها در حالت ضربدری جهت آشکار سازی بهترین تکنیک برای طراح قسمت اعلان سیستم اطفاء اتوماتیک بوده است. این تکنیک برای مقایسه وضعیت محل در زمان حریق و یا لازمه استانداردی جهت تایید دو دتکتور در زمان آلارم پیش از فعال نمودن سیستم اطفاء به صورت اتوماتیک استفاده می شود.
دتکتورهای دود با توجه به اینکه به گرد و غبار نیز حساس می باشند به مراتب تولید آلارمهای کاذب می نمایند. از اینرو cross zoning در حالتی که تاییدیه دو دتکتور را جهت فعالسازی اطفاء اتوماتیک به همراه دارد و با توجه به نقص مذکور دتکتور های دود به عنوان استاندارد در طراحی سیستمهای اطفاء در صنایع مختلف به کار گرفته می شود. این نوع از طراحی سیستم در انواع سیستمهای اطفاء اتوماتیک از قبیل سیستم های اطفاء آب و یا CLEAN AGENT ها مورد استفاده قرار می گیرد. هر چند بسیاری از کارفرمایان تفاوت نصب و برنامه ریزی بین سیستم اعلان یک نوع دتکتور را با شیوه استفاده از چند نوع دتکتور و شیوه cross zoning که دو زون مختلف را در هر ناحیه اطفاء جهت اعلان حریق در نظر می گیرد نمی دانند.
از مزیتهای این روش افزایش ضریب اطمینان از وقوع واقعی حریق پیش از تخلیه سیستم اطفاء می باشد.
جدول زیر چندین نمونه از آرایش CROSS ZONE در طراحی سیستم چند دتکتوری را نشان می دهد.
دیدگاه نوعی در زمان طراحی و استفاده از cross zoning ، دتکتورهای نقطه ای از قبیل دتکتورهای دود نوع یونیزاسیون و اپتیکال را مورد استفاده قرار می دهد. دتکتورهای دود یونیزاسیون با توجه به ویژگیهای ذاتی برای حریق های با سرعت بالا که مولکولهای دود آن در زمان سوختن از اجزای کوچکتری تشکیل شده اند، بسیار ایده ال می باشند. دتکتورهای دود اپتیکال برای حریق های با سرعت پایین که مولکولهای دود بزرگتری تولید می کنند مناسب تر می باشند. بسته به نوع حریق زمان پاسخدهی دو نوع دتکتور دود ذکر شده متفاوت می باشد، اما در نهایت هر دو نوع حریق را آشکارسازی می کنند. آشکار سازی cross zoning شیوه استفاده از چند نوع دتکتور را نیز مورد استفاده قرار می دهد تا میزان آلارم های کاذبکاهش یافته و در نتیجه وقوع اطفاء حریق بدون حضور آتش به پایین ترین حد خود برسد.
بصورت متناوب بعضی سیستم های آشکارسازی cross zoning ، تنها از یک نوع دتکتور استفاده می کنند. بسیاری این نوع را از آنجایی که منطق کنترلی سیستم اعلان حریق را با شمارش تعداد دتکتورها درگیر می کند COUNTING ZONE می نامند. این دیدگاه تنها با استفاده از دتکتورهای آدرس پذیر و از آنجاییکه کنترل پنل های آدرسپذیر می توانند هر دتکتور را به صورت مجزا شناسایی کنند و در نتیجه آنها را مورد شمارش قرار دهند، قابل پیاده سازی می باشد. زمانیکه سیگنال آلارم از اولین دتکتور به کنترل پنل ارسال می شود، این وضعیت به عنوان PRE_ALARM سیستم در نظر گرفته می شود و زمانی که دومین دتکتور سیگنال آلارم را ارسال می کند، کنترل پنل دستور اطفاء اتوماتیک را جهت فعالسازی سیستم اطفاء صادر می کند.
کنترل پنل های متعارف و آدرس پذیر
در سیستم اعلان حریق متعارف، آشکارسازی cross zoning نیاز به دو مدار مجزا فیزیکی جهت آشکار سازی دارد. دتکتورها به گونه ای چیده می شوند که در دو زون کاملا مجزا قرار بگیرند (شکل 1). به بیان دیگر نیمی از دتکتورها در مدار اول و نیمی دیگر در مدار دوم نصب می شوند. در صورتیکه یک یا چند دتکتور از یک زون فعال شوند کنترل پنل این وضعیت را به عنوان PRE_ALARM در نظر می گیرد. به محض اینکه یک دتکتور از زون دیگر فعال شود، این وضعیت به عنوان آلارم در نظر گرفته شده و دستور اطفاء اتوماتیک صادر می شود.
ازسوی دیگر، آشکارسازی cross zoning با کنترل پنل آدرس پذیر مانند نوع متعارف به مدارهای مجزا نیازی ندارد. ترجیحا هر دتکتور دارای یک آدرس مجزا بوده و در زمان ارسال سیگنال آلارم این آدرس نیز به کنترل پنل ارسال می گردد. در زمان برنامه ریزی کنترل پنل آدرس پذیر هر یک از دتکتورهای آدرسپذیر بصورت نزم افزاری به یک زون از دو زونی که لازمه استاندارد اطفاء اتوماتیک می باشند نسبت داده می شوند. به عبارت دیگر، نیمی از دتکتور ها به صورت نرم افزاری در یک زون و نیمی دیگر در زون دوم قرار می گیرند (شکل 2). زمانیکه دتکتور اول سیگنال آلارم را ارسال می کند، کنترل پنل از روی آدرس آن، زون مربوط به دتکتور را تشخیص داده و این وضعیت را به عنوان PRE_ALARM در نظر می گیرد. به محض اینکه سیگنال آلارم از دتکتور زون دیگر به کنترل پنل می رسد، کنترل پنل با اعلان وضعیت آلارم دستور اطفاء اتوماتیک را صادر می نماید.
دتکتور دود نمونه گیر هوا (AIR SAMPLING SMOKE DETECTOR)
در زمان طراحی سیستم اطفاء حریق برای اتاق اطلاعات (DATA CENTER) یا مرکز ارتباطات (TELECOMUNICATION FACILITY) این موضوع که باید بین نیاز به امکان اعلان آلارم سریع و نیاز به بهبود تخلیه سیستم اطفاء به شکل غیر ضروری تعادل برقرار شود، بسیار حائض اهمیت می باشد. به همین منظور، تعداد رو به رشدی از طراحان سیستم اطفاء اتوماتیک، دتکتور نمونه گیر دود را در آشکارسازی cross zoning قرار می دهند. در بسیاری از موارد دتکتور دود نمونه گیر هوا با دتکتورهای نقطه ای به صورت cross zoning در نظر گرفته شده تا سیستم اطفاء اتوماتیک را فعال نمایند. دتکتورهای دود نمونه گیر هوا قابلیت آشکارسازی حتی غلظت های بسیار پایین دود را داشته و امکان آشکارسازی سریع حریق را در محیط های خاص فراهم می آورند. این نوع از تکنیک cross zoning با قرار دادن دتکتور دود نمونه گیر هوا در زون یک و دتکتور دود نقطه ای در زون دو، پیکره بندی و مورد استفاده قرار می گیرد. از نظر نوعی، سیگنال آلارمی که از دتکتور دود نمونه گیر هوا در ابتدا دریافت می شود به عنوان PRE_ALARM شناخته می شود. اغلب اوقات نفرات تاسیسات چندین دقیقه برای خاموش کردن حریق در مراحل اولیه شروع آن فرصت دارند. در صورتیکه این اتفاق نیافتد دتکتور نقطه ای نیز با تشخیص دود حاصل از حریق، سیگنال آلارم را به کنترل پنل اعلان و با قرار گرفتن کنترل پنل در وضعیت آلارم، دستور اطفاء اتوماتیک توسط سیستم کنترلی صادر می شود.
به کار گیری آشکارسازی cross zoning به همراه سیستم اطفاء در طراحی بسیار منطقی می باشد.
حامد کیشانی فراهانی مدیر بخش F&G گروه صنعتی ندا
نظرات کاربران