ایمنی ماشين آلات و حفاظ هاي مناسب آنها در کارخانه جات

ايمنی ماشين آلات و حفاظ هاي مناسب آنها در کارخانه جات

ايمنی ماشين آلات (قسمت اول) : امروزه هر فرد كه زندگي روزمره و عادي خود را سپري مي كند، فارغ از خطرات موجود در محيط هاي كاري در جامعه اطراف نیز خطراتي از جمله آتش سوزي, سقوط, تصادف و … را در كنار خود احساس می کند. بنابراین افراد بايستی در جهت محافظت خود در برابر آنان مجهز به دانش ايمني با آموزش مناسب شوند.

داشتن زندگی عاری از خطر آرزو و هدف همه مردم در همه اعصار بوده است. اساسا هدف پیشرفت تکنولوژی، در جهـت بهبود زندگی و راحتی بشر بوده اما به همراه خود خطراتی را نیز به دنبال داشته است. وقوع انقلاب های صـنعتی در دهـه های اخیرمنجر به افزایش کیفیت و کمیت تولیدات و خدمات گردید ولی به نوبه خود باعث افزايش حوادث مختلف نيز شده است.

طبق آمار ارائه شده توسط سازمان تأمين اجتماعی در طی سال های 78 – 69، 42% از حوادث کار مربوط به بی حفاظ بودن تجهیزات و و عدم ایمنی ماشین آلات می باشد.

در سال 1984 در آمريكا خسارت مالی ناشی از سوانح و حوادث در محيط های صنعتی حدود 33 ميليارد دلار بوده است و اين ميزان در جمهوری فدرال آلمان، فرانسه و ايتاليا سالانه بيش از يك ميليون می باشد.

بطور كلی ميزان حوادث ناشی از كار در دنيا هر سال بيش از 15 ميليون تخمين زده می شود و هر حادثه ناشی از كار، گذشته از عوارض جبران ناپذير جسمی و روحی برای كارگر، برای اقتصاد كشور زيان آور بوده و مشكلاتی را در اين زمينه به دنبال خواهد داشت.

ماشين

ماشين، مجموعه اي از قطعات متحرک و ثابت مي باشد که اين مجموعه بر روي یک فريم (قاب) قرار گرفته است. از بعد ايمنی ماشين آلات ، ماشين هاي ناقص به ماشين هايي گفته مي شود که داراي يک يا مجموعه اي از خصوصيات زير باشند:

1- ماشين ناقص (نا ايمن) به ماشيني گفته مي شود كه منطقه عملياتي آن فاقد يكي سيستم ايمني يا حفاظ باشد.2- ماشين ناقص (نا ايمن) ماشيني است كه سيستم های انتقال نيرو (انواع چرخ ها، تسمه ها، پولي ها، شفت هاي در حال چرخش، و…) در آن در معرض تماس باشند.

3- ماشيني نا ايمن است كه سيستم ترمز اضطراري در مواقع لزوم نداشته باشد. (سيستم ترمز اضطراري سيستمي است كه مي تواند در هنگاميكه اپراتور بخواهد با فشار دادن سوئيچ ها يا اهرم هاي پدالي شكل توسط دست يا پا قسمت متحرك ماشين را در كسري از ثانيه متوقف نمايد).
4- ماشيني نا ايمن است كه داراي لبه هاي تيز و برنده باشد.
5- ماشيني ناقص است كه سيستم روغن رساني آن بجاي يك مخزن، چند مخزن باشد.‌
6- ماشينی نا ايمن است كه يكي آلودگي هاي شيميايي يا فيزيكي را داشته باشد يا خطرات ديگري را مانند گرماي بسيار زياد،دود و یا صداي زياد توليد كند.

7- ماشينی نا ايمن است كه نسبت به ماشين هاي مشابه خود از شكل نامنظم هندسي و خيلي بزرگ برخوردار باشد. وسيله Compact باشد. از نظر ايمني هر چه وسيله فضاي كمتری اشغال كند فضاي بيشتري براي كارگر بوجود مي آيد ومانور دستگاه بيشتر مي شود.

8- ماشيني ناقص است كه نور را منعكس مي كند وسطوح صاف و صيقلي درخشان نداشته باشد. چون باعث كوري لحظه اي شده و همين لحظه كافيست تا حادثه بوجود بيايد.

9- ماشيني ناقص است كه از سكوهاي مخصوص جهت بالا رفتن از ماشين و انجام عمليات باردهي برخوردار نباشد.

منطقه عملیاتی

منطقه عملياتي در ماشين، منطقه ايست که ماده اي به يک فرم (قاب) وارد و به فرم ديگر خارج مي شود. بعنوان مثال در ماشين خم کن ورق هاي فلزي با ضخامت هاي مختلف از يک طرف بصورت يک پارچه وارد

شده و پس از خم دار شدن خارج مي شوند، يا در ماشين هاي برش ورق (آهنبر) ورق آهن وارد مي شود و پس از تکه تکه شدن به فرم هاي مختلف خارج مي شود و يا در ماشين تراش قطعه يا ميلگردي بصورت

استوانه بسته مي شود و پس از مخروطي شدن و يا دندانه دار شدن خارج مي گردد و يا در پرس ها، ورق فاقد شکل در زير سمبه يا در قالب که در زير سمبه قرار مي گيرد، و به فرمي از فرم ها درمي آيد.

کارکنان بسیاری وجود دارند که با ماشین ‏آلات، ابزار و تجهیزات، روزانه سر و کار دارند و محل‏ های کار بدون آنها برایشان، کارایی ندارد؛ هرچند، کار با این ماشین‏ آلات و تجهیزات، در صورتی که به طرز درست از آن‏ها استفاده نشود دارای پتانسیل ایجاد آسیب‏ های جدی یا مرگ و میر می‏باشد.

به طور کلی خطرات بالقوه متعددی وجود دارند كه عبارتند از:

– مخاطرات ایمنی

– تماس با قطعات متحرک

– تماس با برق، گرما، آتش، سرما و انرژی‏های دیگر

– تماس با گاز و مایع تحت فشار

– مخاطرات بهداشتی

اهميت حفاظ و ایمنی ماشين آلات

با توجه به اينكه مهمترين عامل تأمين ايمنی ماشين آلات ، انواع حفاظ ها می باشند. در آيين نامه حفاظت در مؤسسات صنعتی مصوب كنفرانس فنی سه جانبه (منعقده در ژنو، بنا به دعوت دفتر بين المللی كار در سال 1948) در شماره 82 در مورد شرايط حفاظ ها به شرح زير بحث شده است:

مشخصات كلی انواع حفاظ در ماشين آلات عبارتند از :

1- تأمين حفاظت و ايمنی بطور مثبت و كامل.

2- حفاظ بايستی از ورود دست به منطقه خطرناك در هنگام عمليات كاری جلوگيری كند.

3- حفاظ نبايد موجب لطمه به توليد شده و از اين راه موجب بی ميلی در استفاده از آن توسط اپراتور شود.

4- موجب ناراحتی و اشكال برای شخصی كه از دستگاه استفاده می كند نشود.

5- بطور خودكار يا با حداقل كوشش به كار بيفتد.

6- دستگاه حفاظتی بايستی با مكانيزم ماشين متناسب بوده و مطابقت مفيدی داشته باشد.

7- بهتر است كه جزئی از قسمت های اصلی ماشين باشد.

8- مانع روغنكاری ، بازرسی ، تنظيم و تعمير ماشين نگردد.

9- حفاظ بايد طوری باشد كه با حداقل تعمير بتواند مدت زيادی كار كند و در مقابل فرسودگی و ضربات مقاومت كند.

10- حفاظ بايد با دوام باشد و در برابر آتش سوزی و مواد خورنده مقاومت كند.

11- خود عامل خطر نباشد (دارای اجزايی نباشد كه موجب حادثه گردد).

انواع حفاظ ها

1) Fixed Guard: انواع حفاظ های ثابت كه تمام اجزاء را در خودش حفظ می كند و در سيستم های انتقال نيرو كار گذاشته می شود.

2) Distanced Guard: حفاظ های فاصله ايجادكن كه بين نقطه خطر (Nip Point) و دست اپراتور فاصله می اندازد.

3) Adjustsbu Guard: حفاظ های قابل تنظيم بوسيله اپراتور متناسب با كار.

4) Tunnel Guard: حفاظ های تونلی با اين مكانيسم كه نقطه خطر در تونل يا لوله قرار داده می شود تا دست اپراتور به آن نرسد.

5) Fixed Enclousing Guard: حفاظ های ثابت محصور كننده كه بخشی از سيستم را در خودش محصور می كند.

6) Interlock Guard: حفاظی است كه بصورت نيمه هوشمند در ماشين كار می كند و يك سيستم داخلی بوده و در مواقع بحرانی كار می كند.

تهیه و تنظیم: مهندس امین نعمتی – رئیس بخش ایمنی و آتشنشانی ساپکو

در سایت ایران آلارم و پیج اینستاگرام ایران آلارم آخرین اخبار، تکنولوژیها و محصولات جدید صنعت تجهیزات ایمنی و حفاظتی را دنبال کنید.