“Confined Space” به فضایی گفته می شود که ورودی و خروجی کوچک و محدودی برای آن در نظر گرفته شده است، تهویه ی هوای نامطلوب دارد، اغلب اوقات ترکیبات هوایی خطرناکی را شامل می شود و کار و عملیات های طولانی مدت در این مکان ها بدون آمادگی غیر ممکن است.
نزدیک به 2000سال قبل در زمان امپراتوری روم درباره ی خطر کار در محیط های محصور به تفضیل گفته و نوشته شده است. آنها مجرمان را مجبور می کردند تا در فاضلاب و گنداب ها به کار مشغول بشوند ودرمانگران آن زمان با معاینه نشانه های برخی بیماری های ناشی از چنين محيط هایی را تشخیص می دادند. در قرون وسطی دانشمند و محقق آلمانی جورج آگريکولا به این امر پی برد که هوای ایستا و راکد معادن باعث مشکلات تنفسی شدید و در نهایت مرگ می شود و در سال 1925، آلیس هميلتون متخصص سم شناسی از آمریکا دراین باره نوشت که تجزیه ی مواد اورگانیک، سولفید هیدروژن تولید می کند که هیچ چیز خطرناک تر از آن نیست. در حفره ها، مخازن و معادن مقدار بسیار زیادی از این ماده به چشم می خورد. در نتیجه با درنظر گرفتن تمام این تجربیات چند هزار ساله، برای عملیات های نجات در مکان های محصوری چون فاضلاب ها و غیره چه باید کرد؟
در آخر تحقیقاتی که در سال های 1980تا1990در آمریکا صورت گرفت نشان داد که تا آنجائیکه می بایست پیش نرفته ایم و دستاوردهای سودمندی نداشته ایم. دپارتمان مطالعات سلامت و انسان آمریکا دراین باره مقاله ای را منتشر کرد مبنی بر اینکه، با توجه به وجود 585 حادثه جداگانه، این محیط ها بیش از 670 بیماری خطرناک و مصیبت را موجب می شوند. مطالعه ی دیگری روی مرگ و میرهای فضاهای محصور در سال های 1983تا1993 صورت پذیرفت و نتیجه نشان داد که نگرانی ها فراتر از آمارها و ارقام به دست آمده است. زیرا که از 109نفر قربانی این مکان ها، تنها 39 درصد شان جان سالم به در بردند.
خوشبختانه در 25سال اخیر پیشرفت های بسیاری در زمینه ی تجهیزات و تکنیک های امداد و نجات شاهد بودیم و اعتبارات و استانداردهای جدید در کاهش تلفات و قربانی ها بسیار موثر بوده اند. گذشته از نزول و کاهش مرگ و میرها، این گونه اتفاقات هنوز بیش از آنچه انتظار داریم و مد نظرمان است به وقوع می پیوندند. ما به ابزارهایی نیاز داریم که تخلیه و نجات قربانیان را با سرعت بیشتر انجام دهیم و عکس العمل مناسب تری داشته باشیم.
روش های اختصاصی نجات
کار در محیط های بسته و محصور هنوز هم المانی تکنیکی در نجات محسوب می شود که به طور گسترده مورد بررسی قرار نگرفته و تنها بر عهده ی متخصصان و افراد با تجربه گذاشته می شود و خواهان مهارت و تجهیزات اضافی است که معمولا با جستجوی بصری در منطقه و تکنیک های نجات معمولی به انجام می رسد. مسئله ی دشواری که تمام نجات دهندگان درسراسر دنیا با آن مواجه هستند، این است که احتمال نجات قربانیان بسیار کم است، حال بحث بر سر این است که چگونه می توان با در دست داشتن تمام منابع و زمان بندی صحیح جان شان را تضمین نمود؟
البته، اگر هرتیمی که برای عملیات در فضاهای محصور اعزام می شود به طور کامل آموزش دیده و باکفایت باشد، می توان به موفقیت عملیات خوش بین بود، که متاسفانه خیلی کمتر به چشم می خورد و نادر است.
خطرات
دو خطر عمده برای کار در فضاهای بسته وجود دارد. با جمع بندی که در ادامه به آن اشاره شده می توان المان های اصلی این خطرات را بهتر بشناسیم.
خطرات هوایی یا اتمسفریک
کمبود اکسیژن
جانشین سازی اکسیژن
گازهای سمی
حلال ها
خطرات فیزیکی
غوطه ور شدن در مواد نرم
ماشین آلات مکانیکی/ الکتریکی
سقوط اجسام
دمای بسیار بالا
صدای انفجار
سطوح لیز یا خیس
مشکلات عملی
فعالیت های غیر نظامی در مکان های بسته یا محصور به سبب خطراتی که در بالا به آن اشاره شد، امروزه با نظم و دقت بیشتری صورت می پذیرند. عملیات های اضطراری و پاسخگویی به نیاز مناطق همچنین با در نظر گرفتن همین خطرات انجام می شود. البته باید اضافه کرد، دسترسی سریع، رفت و آمد راحت، دسته بندی قسمت های مختلف و خروجی های سریع نقش بسیار حائز اهمیتی در گریز از مکان حادثه بازی می کنند. تمام المان های نجات که برای بالا آمدن و جابه جایی در زیر زمین از آنها بهره می گیريم، مورد تایید هستند. دیگر محدودیتی برای فعالیت نداریم یا مشکلی با هوای غیر قابل تنفس نیست، هم اکنون ارتباطی مشخص و دامنه ی وسیعی برای انتخاب تجهیزات مختلف داریم، ناگهان همه چیز تغییر کرده است.
توجه به صدمات و ضایعات
زمانیکه يک فرد به عنوان یکی از اعضای تیم نجات انتخاب می شود، اولین چیزی که به آن آموزش داده می شود چگونگی بر خورد با صدمات وارده است. شبیه به دیگر انواع عملیات های نجات، می بایست درباره ی تمام زخم ها و صدمات وارده ممکن دراین دست عملیات ها اطلاعات داشته باشد. با این کار اطمینان حاصل می گردد که تیم به طور مناسبی حفاظت شده است و با موارد جزئی و مشکلات پیش و پا افتاده در گیر نمی شود و در ضمن به او امکان می دهد تا طریقه ی رهایی و رسیدن به خروجی را برنامه ریزی نماید.
اگر قربانی و صدمه دیده ها هوشیارند، نفس میکشند و قادرند تا به سوالات نیروی نجات پاسخ دهند، می توان از آنها به عنوان منبعی برای آگاهی یافتن به وضع موجود وهمچنین یافتن روزنه ای از هوای تازه، استفاده نمود. به علاوه تشخیص وضعیت عصبی وچرخه ی تنفس با سهولت بیشتری به انجام می رسد.
در مقابل اگر مصدوم غیر هوشیار باشد می بایست بر شواهد و منابع موجود در مکان اکتفا کرد. هیچ کس در مکان های محصور یا بسته نمی بایست به تنهایی کار کند و کارمندانی که در روی زمین قرار دارند می بایست دائما با کارمندی که در زیر زمین مشغول به کار است تماس داشته باشند و از اوضاع مطلع اش سازند و با اطلاعات بیشتر او را پشتیبانی نمایند.
آگاهی از مکان افراد مشغول به کار، وظیفه شان، تعداد مجروهان و آنهایی که گیر افتاده اند ودانستن سابقه ی پزشکی آنها می تواند در برنامه ریزی مفید واقع شود. با در دست داشتن این اطلاعات پیش از آنکه از تجهیزات بهره بگیرند، می توانند به راحتی راه و روش مناسبی برای رهایی قربانیان حادثه پیدا کنند. در این صورت است که در زمان صرفه جویی می شود و افراد بیشتری نجات می یابند. نیروهای نجات می بایست به یاد داشته باشند که از زمان طلایی که در اختیار دارند نهایت استفاده را نماید با انجام برخی اقدامات پزشکی، سریعا مجروحان را از مکان حادثه خارج نمایند. در این جاست که خروجی های اضطراری و سیستم نقل و انتقال سریع مفید واقع می شوند. آگاهی قبلی از جراحات و اقدامات پزشکی مربوط به مکان های کاری محصور و بسته، شما را قادر می سازد تا قربانیان را در زمان مناسب تری از مکان حادثه خارج نمایید.
آموزش
می بایست بدانیم که انجام عملیات نجات در فضاهای محصور ریسک بالایی دارد ضمن اینکه اتفاقات پیش رو دراین فضاها قابل پیش بینی نیستند. می بایست اعتراف کرد که در حوادث و اتفاقات کم ریسک و قابل پیش بینی چون عملیات نجات جاده ای اطمینان بیشتری برای نیروی نجات وجود دارد. البته بايد اشاره کنیم هر قدر تجربه مان در زمینه ی عملیات های نجات در این مناطق بیشتر باشد، توانایی، تجربه و قابلیت های بیشتری کسب خواهیم نمود. همیشه می باید این نوع اتفاقات را شناسایی نماییم و برایشان برنامه ریزی داشته و آموزش های لازم را نیز کسب نموده باشیم. بسیاری از نجات دهندگان خود نیز قربانی حوادث مکان های محصور شدند وعدم تشخیص خطرات و کنترل ریسک عمده ترین علت این قبیل تلفات بوده است.
شناسایی و فائق آمدن بر خطرات عملیات نجات مکان های محصور، در سراسر جهان با روش های متفاوتی انجام می شود. این تفاوت ها به سبب سطح نجات دهندگان یک گروه و تجهیزات به وجود می آید. به علاوه راهبردهايی که به صورت استاندارد یا قوانین خاص ملی، منطقه ای و محلی که به گروهای سراسر دنیا اعلام می شوند، می تواند در ایجاد این تفاوت ها موثر باشد.
بررسی ریسک در هر منطقه ای، مکان اولیه برای آمادگی در برابر حوادث می باشد؛ زیرا این اطلاعات به آنها امکان می دهد تا به صورت ویژه از تجهیزات مناسب با شرایط منطقه ای بهره بگیرند، ضمن اینکه آمادگی با هر خطری با آگاهی و برنامه ریزی دقیق تری صورت می پذیرد.
دوره ی آموزشی نجات دهندگان نیز از مسائل حائز اهمیت است. تحقیقات بسیاری در زمینه ی از میان رفتن قابلیت نجات دهنده گان و نیروها صورت گرفته است. برخی مطالعات نشان می دهد، اگر وظایفی که در اختیار نجات دهنده قرار می گیرد پیچیده و سخت تر باشند، می بایست تحلیل و بررسی بیشتری را صورت داد. و برای آنکه تصمیم گیری مناسبی را در شرایط مختلف از آنها شاهد باشیم، تمرینات ساده و مداوم را برایشان درنظر بگیریم. با این کار قواعد کلی و اصول کاری را بهتر درک خواهند کرد.
تجهیزات
زمانی بود که نیروهای نجات با ابزارها و تجهیزات بسیار کمی در تمام عملیات ها کار می کردند. اما با تغییر و رشد نیروهای نجات، ماهیت تجهیزات و ابزارهای این حوزه نیز گسترش یافت به طوریکه اغلب مشکلات از میان برداشته شد و راحتی و امکان استفاده ی گسترده از این ابزارها را به دنبال داشته است.
پمپ باتری emission-free مناسب برای بهره گیری در آوار و ساختمان های تخریب شده.
از نتایج ابتکارات صورت گرفته، ابزارها و تجهیزاتی است که امروزه در دست ماست و از آنها استفاده می کنیم. این ابزارها نه تنها تغییر نکرده اند بلکه به نحوی طراحی و ساخته شده اند که با محیط نامساعد، مکان های تنگ و محصور سازگاری کامل دارد و به نیروهای نجات امکان می دهد تا برخی مشکلات و خطرات عملیاتی این محیط ها را پاسخ گویند.
ابزارهای جامع به همراه فناوری باتری
استفاده از تجهیزات معمولی (چون ابزارهای نجات هیدرولیکی، لوله های آب آتش نشانی و پمپ) از برجسته ترین و اولین انتخاب گروه نجات در سراسر دنیا برای مکان های زیر زمینی وسیعی است که نور کافی و فضای باز و تهویه ی مناسبی دارند. به کارگیری تنها یک لوله آتش نشانی و کوپلینگ به نیروهای نجات امکان می دهد تا از زمان تخلیه به درستی استفاده نمایند و همچنین موجب می شوند، این چرخه با راحتی و سرعت بیشتری به انجام برسد. حتی برای برخی مکان های محصور نیز ممکن است این ابزارها اولین و بهترین انتخاب باشند. البته در عمده ی موارد، برای مکان هایی که به نفوذ و کاوش بیشتری نیاز دارند می بایست به ابزارهای پیشرفته و پیچیده تر روی بیاوریم.
درمکان های محصور امکان بهره گیری از منابع بی حد و حصر وجود ندارد. ورود منابع مختلف به منطقه ی آسیب دیده یا همان محل حادثه با محدودیت هایی روبرو است. زمانیکه از محدودیت منابع انسانی یا پرسنل صحبت می کنیم یعنی برای میزان فعالیت فیزیکی تجهیزات نیز محدودیت قائل هستیم. بنابراین تجهیزات می باید حقیقتا جمع و جور باشند و نور کافی ارائه دهند، به درستی طراحی شده باشند و به کار گیری شان آسان باشد. اما متاسفانه تجهیزات و ابزارهایی که برای اینگونه اتفاقات در نظر می گیرند بزرگتر از آنهایی هستند که روی زمین مورد استفاده قرار می گیرند.
به همین دلیل، با رشد و پیشرفت ابزارهای جامع، هم اکنون می توانید با بهره گیری از ابزارها و تجهیزات کوچک، جمع و جور و سبک بدون آنکه نیازی به لوله ی آب آتش نشانی یا پمپ جداگانه، در این مکان های محصور باشد، هر چیزی را بلند کرد، برش داد یا منتشر ساخت. می توان این ابزارها را به دو دسته تقسیم کرد:
دستی
باتری دار
گوه ها، برشگرها و پخش کننده های دستی و پمپ های دو زمانه، برای راه اندازی به مقداری نیرو نیاز دارند. دستگیره ی این دستگاه به صورت چرخان بوده و تا 180 درجه امکان قرارگیری در هر موقعیتی را فراهم می آورد، حتی موقعی که مشغول کار یا تحت فشار است باز هم می توان از آن استفاده کرد. گذشته از این که با دست کنترل می شوند، همچنان می توانند در فشار 720 بار نیز کار کنند. عملیات برش، بلند کردن و پخش کردن را انجام دهند.
ابزارهایی که با باتری کار می کنند برای عملیات های سریع و اورژانسی در مکان های دوردست و محدود ایده آل می باشند. بسیار سبک و جمع و جوراند و وزنشان نزدیک به 15 کیلوگرم است. همچنین امکانات دیگری در اختیار نیروهای نجات قرار می دهند. امروزه امکاناتی بسیار جالبی در اختیار تان قرار دارند، همچون باتری قابل حمل که از پمپ هیدرولیکی متحرک تغذیه می کند. تغییرات عمده ای در که در زمینه ی فناوری به وقوع پیوسته است به شما امکان می دهد تا در هر محیطی از تجهیزات و ابزارهای جدید استفاده کنید ونگرانی از محصور بودن فضای عملیات نداشته باشید. اين باتری ها انرژی بسیار بالایی را در خود جای داده اند و نزدیک به 90 دقیقه در طی یک عملیات نجات معمولی می تواند دوام بیاورد. با ارائه ی این فناری های جدید سرعت عملیات بالا می رود. آنها تشخیص موقیعیت را آسانتر می سازند، ضمن اینکه ایمنی و سرعت عملیات را ارتقا می دهند.
به یاد داشته باشید تجهیزات پنوماتيک در حوادث و اتفاقات فضاهای بسته و محصور ارزش بیشتری دارند. به عنوان مثال،airbagهای پر فشار قادرند تا 50 تن را به راحتی مانند يک جسم 2 کیلوگرمی جابه جا نماید.
جمع بندی
خطرات کار و عملیات نجات در مکان های محصور به خوبی معرفی و اسناد و دلایل آن به تفضیل در بالا ارائه داده شدند. با وجود پیشرفت هایی که صورت گرفته است می توان ادعا کرد که دیگر این دست حوادث قابل پیش بینی هستند. گذشته از تمام پیشرفت های صورت گرفته در زمینه ی ایمنی، ابزارهای تخصصی و روش های جدید، ماهیت و ویژگی های این محیط ها به این نتیجه می رسیم که مهارت ها، تجهیزات و نیروهای نجات می بایست به طور مداوم مورد آزمایش قرار گیرند و راحتی شما همچنان در گرو ایمنی، زمانبندی درست و استفاده ی درست از زمان طلایی است.
شبیه به دیگر عملیات های نجات دراین جا نیز آمادگی، قدرتمند ترین و برترین سلاحی است که برای دفع خطرات پیش رو در دست خواهید داشت. آموزش مداوم و بی وقفه، انتخاب تجهیزات مناسب با هدف عملیات، آگاهی و داشتن دانش کافی برای دفع اتفاقات و خطرات احتمالی مکان های محدود، به شما قدرت کافی برای کاهش تلفات را خواهد داد.
نظرات کاربران